| Gisteren was ik op bezoek bij een dame in Sint-Niklaas. Ze is slachtoffer van het kwalijke mesothelioom. Asbestkanker. Haar weken zijn geteld. Ze zag er goed uit, met een verzorgd kapsel en een mooie halsketting. Het gesprek ging over alles. De sfeer was niet dramatisch, haar man en dochter waren erbij en ook een verpleegster. Na het gesprek kreeg ik – geloof me – een aanval van woede en cynisme.
Asbest is in het Land van Waas een zaak van tasten in het duister, onwetendheid, verzwijgen, het systematisch niet controleren. Dat is nog niet het ergste. Het ergste is dat de strijders aan beide kanten van het probleem, handelen alsof ze er alles van weten, goochelen met cijfers, hectaren en het aantal tonnen asbest. Het is dom en dodelijk.
We weten dat asbest kankerverwekkend is, maar niet wie het krijgt. Kanker is een slechte loterij. Welke werknemer of jobstudent aan de asbestfabriek SVK zal over enkele decennia die kanker krijgen? Wie van de nog resterende werknemers? Wie van de toehoorders bij de musical R op de terreinen van de fabriek? De vervuiling op de 140 hectare gewezen fabrieksgronden is nauwelijks gemeten. Alleen hier en daar. Asbestvezels zijn onzichtbaar. Over welke asbestvezel gaat het? Wat is dat eigenlijk, een ton asbest? Ik was gedurende 20 jaar leraar en 17 jaar directeur van de Academie voor Schone Kunsten in deze stad en later, in 2019 interviewde ik de baas van een bedrijf dat de asbestaanwezigheid in die academiegebouwen meet. Hij mag me de uitslag niet meedelen. Hij zei: “Dat is de regel.” Wie mag wat weten? En waarom?
Niemand kan in de verste verte het aantal asbestslachtoffers in onze regio duiden. Sommigen spreken van ‘minstens 3000’ anderen over ‘enkele tientallen’. Welke geneesheer maakt de juiste diagnose? Arbeiders waren jarenlang rokers, welke arts zag het verschil tussen long- en asbestkanker? Veel is goed bedoeld, weinig is secuur.
Een studiebureau onderzoekt de mogelijkheden voor stadsuitbreiding op de niet meer gebruikte gronden van SVK. In hun besluiten staat niets over de kosten van sanering en nauwelijks iets over de aanwezigheid van asbest. Wat kost dat eigenlijk, zo’n studie? Een schepen van stadsontwikkeling komt in dit stadium op tv en spreekt naar verluidt over de bouw van scholen en woonwijken op de gronden met onbekende vervuiling. Wat zijn de plannen van de nieuwe eigenaars en de vele besturen? Wie heeft daar vat op?
Het asbestprobleem is niet uitdovend. Het is waar, de smeerlapperij is in ons landje verboden en het moet systematisch worden opgeruimd. Maar het is elk voor zich. Op eigen kosten. Wij van STOFFvzw kijken van dichtbij en merken dat niets, absoluut niets in het asbestcircuit sluitend is. Veel burgers zijn tegelijk bang en onvoorzichtig. Fatalistisch vaak. Wat we onverstoord blijven doen is luisteren naar de slachtoffers die het meemaken en hun woorden – het is geschiedenis – noteren, bewaren en publiceren.
Ik neem afscheid van de zieke dame. We zouden nog eens afspreken. Aan de voordeur roept ze me na: “en wacht niet te lang.”
Johan De Vos |
